Fotoğrafta Uygun Pozlama
Fotoğrafçılıkta pozlama, sensörün belirli bir süre boyunca ışığa maruz bırakılmasıdır. Uygun pozlama ise, sensöre ulaşan ışık miktarının, fotoğrafın çok karanlık ya da çok parlak olmayacak biçimde uygun bir miktarda ayarlanmasıdır.
Peki, sensöre ulaşacak ışık miktarını nasıl ayarlarız?
Fotoğraf, sensörün ışığa belirli bir süre maruz bırakılması ile oluşur. Bu ışık miktarını ise iki faktör belirler:
- Lensin açıklığı (Diyafram)
- Deklanşör hızı
1. Lens Açıklığı (Diyafram)
Optik lens içerisinde, metal levhalar yardımı ile ışığın geçeceği açıklığı kontrol edebileceğimiz bir mekanizma vardır. Eskiden lens üzerinden yapılabilen bu ayar artık fotoğraf makineleri üzerinden yapılabilmektedir. Bu açıklığı göz bebeği büyüklüğüne benzetebiliriz. Eğer ortamda az ışık varsa bu açıklık büyük olmalıdır ki sensöre daha çok ışık ulaşabilsin. Benzer şekilde eğer ortamda çok fazla ışık varsa, bu açıklık küçük olmalıdır.
Diyafram değerleri f/1.4, f/2.0, f/2.8, f/4.0, f/5.6, … , f/32 gibi değerlerle anılırlar. Verilen bu örnek değerlerde f/1.4 diyaframın en açık, f/32 en kısık olduğu ayarlardır.
Diyafram f/2.8 ayarındayken sensöre ulaşan ışık miktarı, f/4.0 ayarında olmasına kıyasla iki kattır. Benzer şekilde diyafram f/4.0 ayarındayken sensöre ulaşan ışık miktarı, f/5.6 ayarına göre iki kattır. Fotoğrafçılıkta bu iki kat ışık farkına 1 durak (1 stop) demekteyiz. Diğer bir deyişle, eğer fotoğrafçı arkadaşınız çekeceğiniz fotoğrafı 1 durak fazla pozlamanızı istiyorsa, aslında demek istediği makinenizin sensörüne ulaşan ışık miktarını iki katına çıkarmanızdır. Benzer şekilde 1 durak az pozlamak sensöre ulaşacak ışık miktarının yarıya düşürülmesidir.
Gelişmiş fotoğraf makinelerinde, diyafram açıklığı 1/3 durak aralıklarla artırılabilmekte ve azaltılabilmektedir. Örnek olarak: …, f/2.8, f/3.2, f/3.5, f/4.0, …
2. Deklanşör hızı
Sensöre ulaşacak ışık miktarını belirleyen ikinci faktör ise deklanşör hızıdır. Deklanşör hızı sensörün, diyaframdan geçen ışığa ne kadar süre ile maruz bırakılacağını belirler. Bu süre saniyenin binde biri (1/1000sn.), altmışta biri (1/60sn.), onda biri (1/10sn.) gibi değerler alabilirken, dakikalar, hatta saatler sürecek pozlamalar da yapılabilir.
Bu süreyi iki artırmak +1 durak, yarıya indirmek -1 durak anlamına gelmektedir. Yani pozlamamızı 1 durak fazla yapmak istiyorsak, diyafram değerimiz aynı kalmak kaydıyla, deklanşör hızımızı örnek olarak 1/250sn.’den 1/125sn.’ye, -1 durak pozlama için ise 1/250sn.’den 1/500sn.’ye getirmeliyiz.
Diyafram ayarı gibi, deklanşör hızı da gelişmiş fotoğraf makinelerinde 1/3 durak aralıklarla artırılabilmekte ve azaltılabilmektedir. Örnek olarak: …, 1/125sn., 1/160sn., 1/200sn., 1/250sn., …
Pozlama miktarını hem diyafram açıklığı hem de deklanşör hızı ile ayrı ayrı ayarlayabiliyorsak, bu demek ki aynı pozlamayı farklı diyafram açıklığı ve deklanşör hızlarıyla elde edebiliriz. Örnek olarak:
f/5.6 & 1/250sn.: Örnek pozlama değerimiz.
f/4.0 & 1/500sn.: Diyafram açıklığını sensöre iki kat ışık girecek şekilde artırdık fakat sensörün ışığa maruz kaldığı süreyi de iki kat azalttık. Değerler farklı ama pozlamamız eşdeğer.
f/8 & 1/125sn.: Bu sefer de ilk verdiğimiz örneğe göre, diyafram açıklığını sensöre yarı miktarda ışık girecek şekilde kıstık, öte yandan sensörün ışığa maruz kaldığı süreyi iki kat artırdık. Yine değerler farklı ama pozlamamız eşdeğer.
Yukarıda verdiğimiz örnekler çoğaltılabilir ve farklı diyafram açıklığı ve deklanşör hızlarıyla eşdeğer pozlamalar elde edebiliriz. Peki diyafram öncelikli ya da deklanşör hızı öncelikli çekim modlarını ne zaman kullanılırız?